Ο Μικ Τζάκερ και οι Πόντιοι

του Επαμεινώνδα Καλπακίδη, φιλική συμμετοχή Πετρούλα Σαββουλίδου και Χρήστος Σαββίδης

"Ξέχασα πολλά. Ένα όμως γνωρίζω πολύ καλά: O Μικ Τζάκερ κι εγώ δεν έχουμε συνευρεθεί ποτέ σεξουαλικά"
Κηθ Ρίτσαρντς, Rolling Stones
 

Οι Rolling Stones σίγουρα είχαν τον δικό τους μοναδικό τρόπο να εκφράζονται μέσα από τη μουσική τους. Τα ναρκωτικά και άλλες καταχρήσεις ήταν μέρος αυτής της έκφρασης όπως επίσης και η αφοσίωση σε αυτήν την ιδιαίτερη τέχνη που καταφέρνει να μιλήσει για την αγάπη, το μίσος, τα όνειρα, την φτώχεια και πολλά άλλα. Αδιαμφισβήτητο είναι πως επηρέασαν μία ολόκληρη γενιά.

Στην Κούβα για παράδειγμα η μουσική είναι σημαντικό μέρος της καθημερινότητας. Δύο πράγματα με συγκίνησαν όταν παρακολούθησα το ντοκιμαντέρ BUENA VISTA SOCIAL CLUB. Από τη μία η ζωή των ανθρώπων στα όρια της φτώχειας. Χορεύουν και τραγουδούν στις φτωχογειτονιές και είναι ευχαριστημένοι με αυτά που έχουν. Από την άλλη ο τρόπος με τον οποίο οι μουσικοί δίνουν ζωή στη μουσική με συναισθήματα όπως η αγάπη, ο πόνος, η νοσταλγία, η οικογένεια. Ναι, η οικογένεια είναι συναίσθημα.

Θα προσπαθήσω να φτάσω στο κύριο μέρος του άρθρου μου. Θα ήθελα να εξηγήσω πως αισθανόμαστε οι Πόντιοι όταν καθόμαστε γύρω από ένα τραπέζι και τραγουδάμε ή όταν ακούμε τα τραγούδια, πριν όμως να αναφερθώ σε κάποια άλλα σημαντικά μουσικά γεγονότα που θυμήθηκα μόλις. Και ο James Brown και ο Luciano Pavarotti κατάφεραν με την κοινή τους ερμηνεία του  This is a man s world να ενώσουν την Soul μουσική με την Όπερα αλλά και ο Andre Rieu κατάφερε να παρασύρει σε μία αίθουσα συναυλιών χιλιάδες ανθρώπους να χορέψουν Συρτάκι στους ρυθμούς του Μίκη Θεοδωράκη.

Συγκινητικό είναι πως κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου που βιώνουμε, εν μέσω πανδημίας η μουσική ώθησε τους Ιταλούς στα μπαλκόνια τους όπου πλημμύρησαν με συναισθήματα όλο τον κόσμο.

Πιστεύω ότι ήδη γνωρίζετε τι έργο μπορεί να επιτελέσει η μουσική. Γι’ αυτό θα ήθελα να εξηγήσω τον δικό μας τρόπο έκφρασης μέσα από τη μουσική. Το λεξιλόγιο και οι εμπειρίες μου δεν επαρκούν. Γι' αυτό το λόγο θα ρωτήσουμε το Χρήστο Σαββίδη.

Μία μόνο ερώτηση θα κάνω: Χρήστο, γιατί είμαστε σε θέση να καθόμαστε μέρες ολόκληρες σε ένα τραπέζι τραγουδώντας ή έστω ακούγοντας τα τραγούδια;

Το ερώτημα δεν είναι πως καταφέρνουμε να καθόμαστε μέρες σε ένα τραπέζι τραγουδώντας και ακούγοντας αλλά πως καταφέρνουμε στο τέλος να σηκωθούμε και να επιστρέψουμε από αυτό το ταξίδι. Δεν είναι κάτι συγκεκριμένο. Είναι συνδυασμός πολλών συναισθημάτων κατά τη διάρκεια ενός «παρακάθ» όπως το ονομάζουμε. Την ίδια στιγμή μπορεί να κλάψει και να γελάσει κανείς, να αγαπήσει, να θρηνήσει ή να τραγουδήσει για περασμένα ή αυτά που θα ακολουθήσουν. Τα συναισθήματα είναι ελεύθερα.

Πως όμως δημιουργείται αυτή η στιγμή; Πως ξεκινούν όλα; Ποιο είναι το έναυσμα; Η βάση είναι ένα μουσικό όργανο, η λύρα, το αγγείο ή η φλογέρα. Οι τραγουδιστές δεν πρέπει να είναι καλλίφωνοι, περισσότερη σημασία έχει να αισθάνεται κανείς τους στίχους και να απευθύνεται σε αυτούς που κάθονται στο τραπέζι. Στο παρακαθ δεν υπάρχει πρωτοτραγουδιστής. Τραγουδούν όλοι μαζί και εκφράζουν τα συναισθήματα τους μέσα από τους στίχους των τραγουδιών. Όταν είμαι ερωτευμένος, τραγουδώ έναν ερωτικό σκοπό, όταν πενθώ μπορώ με έναν αντίστοιχο σκοπό να εκφράσω το πένθος μου. Πολλές φορές επί ώρες ακούγεται το ίδιο τραγούδι με διαφορετικούς σκοπούς, από τους οποίους υπάρχουν χιλιάδες.

Το παρακάθ δεν έχει συγκεκριμένο τρόπο. Δεν υπάρχουν κανόνες, ούτε συγκεκριμένο πρόγραμμα. Σημασία έχει η σωστή στιγμή, τα συναισθήματα που θέλει να εκφράσει κανείς και το ταξίδι που θέλουν να κάνουν όσοι κάθονται στο ίδιο τραπέζι. Όταν ξεκινήσει συνήθως δεν επιθυμούμε την επιστροφή.

Νομίζω ο Χρήστος μας έβαλε στο κλίμα, τώρα πρέπει να το βιώσουμε οι ίδιοι.

Υπάρχουν συγκεκριμένοι στίχοι, τους οποίους πάντα θέλω να ακούω. Δείχνουν την ποίηση που κρύβει η μουσική μας. Η μετάφραση είναι σχεδόν ανέφικτη αλλά θα κάνω μία προσπάθεια...
 
Τεμά τα τέρτια ειν’ πολλά
Έναν παπόρ΄ γομώνε
Αν σύρ΄ατά ση θάλασσα
Και τα νερά θολώνε
 
Τα βάσανα μου είναι πολλά
Μια βάρκα γεμίζουν
Αν τα ρίξω στη θάλασσα
Τα νερά θα θολώσουν.
 
Και επειδή αυτές τις μέρες, και στο τραγούδι γενικά ´Συγκάτοικοι είμαστε όλοι στην τρέλα`, ο λόγος σε εσάς τώρα ανήκει…